Roger Bannister, cái tên gắn liền với một trong những cột mốc vĩ đại nhất của lịch sử điền kinh thế giới – người đầu tiên phá vỡ rào cản 4 phút cho cự ly 1 dặm. Thành tích phi thường này không chỉ là minh chứng cho sự nỗ lực phi thường của cá nhân ông mà còn mở ra một chương mới cho sự phát triển của môn chạy bộ nói riêng và thể thao nói chung. Bài viết này sẽ đưa bạn đọc tìm hiểu về Roger Bannister, hành trình chinh phục rào cản 4 phút/dặm, đồng thời cập nhật những kỷ lục thế giới mới nhất cho đường chạy 1 dặm ở cả nam và nữ.

Roger Bannister – Chàng sinh viên y khoa viết nên lịch sử

Roger Gilbert Bannister (1929 – 2018) không chỉ là một vận động viên chạy cự ly trung bình xuất sắc mà còn là một bác sĩ thần kinh học người Anh¹. Niềm đam mê với chạy bộ được khơi dậy trong ông từ những năm tháng niên thiếu, khi chứng kiến sự trở lại ngoạn mục của vận động viên Sydney Wooderson vào năm 1945². Bannister bắt đầu sự nghiệp chạy bộ của mình tại Oxford vào năm 1946 ở tuổi 17². Mặc dù chế độ luyện tập của ông khá nhẹ nhàng so với tiêu chuẩn thời bấy giờ (chỉ với ba buổi tập mỗi tuần, mỗi buổi kéo dài nửa giờ), nhưng Bannister đã sớm bộc lộ tiềm năng khi hoàn thành đường chạy 1 dặm trong 4 phút 24,6 giây².

Ngày Roger Gilbert Bannister làm nên lịch sử

Năm 1952, tại Thế vận hội Helsinki, Bannister đã lập kỷ lục quốc gia mới cho nước Anh ở cự ly 1500 mét và về đích ở vị trí thứ tư¹. Thành tích này đã củng cố quyết tâm phá vỡ rào cản 4 phút/dặm của ông². Và ngày 6/5/1954 đã trở thành một ngày lịch sử khi Bannister, với sự hỗ trợ của Chris Chataway và Chris Brasher làm người dẫn tốc, đã cán đích tại đường chạy Iffley Road ở Oxford với thời gian 3 phút 59,4 giây². Điều đáng kinh ngạc là Bannister đã đạt được kỷ lục này trong khi vẫn đang là một bác sĩ nội trú và chỉ với một chế độ luyện tập tối thiểu². Thành tích tốt nhất của ông ở cự ly này là 3 phút 58,8 giây².

Có một chi tiết thú vị liên quan đến cuộc đua lịch sử này, đó là Chris Brasher, một trong hai người dẫn tốc cho Bannister, được cho là đã phạm luật xuất phát³. Nếu áp dụng luật lệ của Liên đoàn Điền kinh Thế giới hiện nay, Brasher có thể đã bị truất quyền thi đấu³. Tuy nhiên, may mắn là điều đó đã không xảy ra, và Brasher đã hoàn thành vai trò dẫn tốc, góp phần vào thành công của Bannister³.

Thành tích tốt nhất của Roger Gilbert

Hai tháng sau khi lập kỷ lục, Bannister tiếp tục tham gia một cuộc đua đáng nhớ khác – “Miracle Mile” tại Đại hội Thể thao Khối Thịnh vượng chung Anh ở Vancouver, Canada⁴. Đối thủ của ông trong cuộc đua này là John Landy, vận động viên người Úc, cũng là người thứ hai trên thế giới phá vỡ rào cản 4 phút/dặm⁴. “Miracle Mile” đã trở thành cuộc đua đầu tiên trong lịch sử có hai vận động viên cùng hoàn thành 1 dặm trong vòng dưới 4 phút⁴. Bannister đã giành chiến thắng với thời gian 3 phút 58,8 giây, trong khi Landy về nhì với 3 phút 59,6 giây⁴.

Sau những thành công vang dội này, Bannister quyết định giải nghệ để tập trung vào sự nghiệp y khoa⁵. Ông trở thành một bác sĩ thần kinh học và Hiệu trưởng trường Pembroke College, Oxford². Ông đã có những đóng góp đáng kể cho y học, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu về hệ thần kinh². Bannister từng chia sẻ rằng ông tự hào về những thành tựu trong nghiên cứu y học hơn là trong thể thao⁵.

Rào cản 4 phút/dặm – Giới hạn tưởng chừng không thể vượt qua

Trước khi Roger Bannister làm nên lịch sử, rào cản 4 phút/dặm được coi là một giới hạn bất khả xâm phạm trong môn chạy bộ⁶. Nhiều người cho rằng việc chạy 1 dặm trong vòng chưa đầy 4 phút là điều không tưởng, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng⁷. Các chuyên gia sinh lý học thời bấy giờ cho rằng cơ thể con người không thể chịu đựng được tốc độ cần thiết để đạt được thành tích này⁸. Thậm chí, có ý kiến cho rằng tim của người chạy sẽ nổ tung nếu họ cố gắng đạt đến tốc độ đó⁸.

Kỷ lục thế giới cho cự ly 1 dặm trước đó là 4 phút 1,3 giây, được thiết lập bởi Gunder Hägg (Thụy Điển) vào năm 1945⁹. Trong suốt gần một thập kỷ, kỷ lục này vẫn đứng vững, như một minh chứng cho sự “bất khả thi” của rào cản 4 phút/dặm⁷. Một số ý kiến cho rằng sự đình trệ trong việc phá vỡ kỷ lục này một phần là do ảnh hưởng của Chiến tranh Thế giới thứ hai, khiến các hoạt động thể thao bị gián đoạn¹⁰.

Tuy nhiên, Roger Bannister đã chứng minh điều ngược lại. Thành công của ông không chỉ đến từ sự khổ luyện, mà còn nhờ vào phương pháp tập luyện khoa học và nghiên cứu kỹ lưỡng về cơ chế vận động của cơ thể¹¹. Bannister đã kết hợp kiến thức y khoa của mình để tối ưu hóa hiệu suất chạy, từ đó phá vỡ giới hạn tưởng chừng không thể vượt qua⁵. Ông đã áp dụng phương pháp “interval training” – xen kẽ giữa chạy nhanh và chạy chậm với các khoảng cách khác nhau – để tăng cường både tốc độ và sức bền¹². Ngoài ra, Bannister còn nghiên cứu kỹ lưỡng về cơ chế vận động của cơ thể để cải thiện kỹ thuật chạy của mình¹².

Thực tế, đã có một số tuyên bố về việc phá vỡ rào cản 4 phút/dặm trước Bannister. Ví dụ, James Parrott được cho là đã chạy 1 dặm trong vòng dưới 4 phút vào năm 1770, hay Weller vào năm 1796⁴. Thậm chí, có thông tin cho rằng vận động viên người Mỹ Glenn Cunningham đã đạt được thành tích này trong một buổi tập vào những năm 1920⁴. Tuy nhiên, những tuyên bố này đều không được công nhận chính thức.

Một yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của Bannister chính là niềm tin vào khả năng của bản thân¹³. Theo lý thuyết về khả năng tự chủ của nhà tâm lý học Albert Bandura, niềm tin vào bản thân có ảnh hưởng rất lớn đến hiệu suất hoạt động của con người¹³. Những người có niềm tin cao vào khả năng của mình thường có động lực mạnh mẽ hơn, kiên trì hơn và dễ dàng đạt được mục tiêu hơn¹³. Trong khi đó, những người thiếu tự tin thường tự giới hạn bản thân và khó có thể vượt qua những thử thách¹³. Roger Bannister là một minh chứng rõ nét cho sức mạnh của niềm tin vào bản thân.

Kỷ lục thế giới mới nhất cho cự ly 1 dặm

Kể từ khi Roger Bannister phá vỡ rào cản 4 phút/dặm, kỷ lục thế giới cho cự ly này đã liên tục được cải thiện. Tính đến tháng 6/2022, đã có 1755 vận động viên nam chinh phục thành công rào cản này¹⁴. Theo nghiên cứu của chúng tôi, bao gồm cả thành tích của nam và nữ, kỷ lục thế giới hiện tại cho cự ly 1 dặm được thể hiện trong bảng sau:

Hicham El Guerrouj hiện đang là người nắm giữ kỷ lục thế giới cho đường chạy 1 dặm nam với thành tích đáng kinh ngạc 3 phút 43,13 giây, được thiết lập vào năm 1999¹⁵. Gần đây, vào năm 2023, Jakob Ingebrigtsen đã đạt thành tích 3 phút 43,73 giây, trở thành người thứ ba trong lịch sử chạy 1 dặm dưới 3 phút 44 giây¹⁶. Trong khi đó, Faith Kipyegon là người phụ nữ chạy 1 dặm nhanh nhất thế giới với thời gian 4 phút 07,64 giây, đạt được vào năm 2023¹⁹.

Mặc dù ngày nay đã có rất nhiều vận động viên có thể chạy 1 dặm dưới 4 phút, nhưng thành tích này vẫn được coi là một cột mốc quan trọng trong sự nghiệp của bất kỳ vận động viên chạy cự ly trung bình nào²⁰. Rào cản 4 phút/dặm mang ý nghĩa biểu tượng, đại diện cho sự nỗ lực không ngừng nghỉ của con người trong việc vượt qua giới hạn bản thân²⁰. Nó cũng là minh chứng cho sức mạnh của tinh thần, ý chí và niềm tin vào khả năng của bản thân²⁰.

So sánh thành tích của Bannister với kỷ lục thế giới hiện tại

Thành tích 3 phút 59,4 giây của Roger Bannister vào năm 1954 đã bị John Landy (Australia) phá vỡ chỉ sau 46 ngày với thời gian 3 phút 58 giây⁴. Tuy nhiên, điều này không làm giảm đi ý nghĩa lịch sử của kỷ lục do Bannister thiết lập. Ông là người tiên phong, mở đường cho những thành tích đột phá sau này. Chỉ 23 ngày sau khi Bannister phá vỡ rào cản 4 phút/dặm, Diane Leather, một vận động viên người Anh, đã trở thành người phụ nữ đầu tiên chạy 1 dặm dưới 5 phút¹⁵.

So với kỷ lục thế giới hiện tại, thành tích của Bannister có sự chênh lệch đáng kể. Hicham El Guerrouj đã nhanh hơn Bannister tới 16,27 giây¹⁴. Sự khác biệt này cho thấy sự tiến bộ vượt bậc của môn chạy bộ trong những thập kỷ qua, nhờ vào sự phát triển của khoa học huấn luyện, dinh dưỡng, trang thiết bị, cũng như sự xuất hiện của những tài năng trẻ xuất sắc¹⁵.

Cảm hứng từ kỷ lục của Roger Gilbert

Roger Bannister là một huyền thoại của điền kinh thế giới, người đã vượt qua giới hạn của bản thân và truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên khắp hành tinh. Thành công của ông trong việc phá vỡ rào cản 4 phút/dặm đã mở ra một kỷ nguyên mới cho môn chạy bộ, thúc đẩy sự phát triển không ngừng của thể thao. Kỷ lục thế giới hiện tại cho cự ly 1 dặm là minh chứng rõ nét cho sự tiến bộ vượt bậc của con người trong việc chinh phục những giới hạn tưởng chừng không thể vượt qua.

Câu chuyện của Bannister không chỉ dừng lại ở thành tích thể thao. Nó còn là câu chuyện về sự kết hợp giữa đam mê, trí tuệ và ý chí. Bannister là hình mẫu lý tưởng cho những ai dám ước mơ, dám theo đuổi đam mê và dám phá vỡ những giới hạn của bản thân. Tinh thần này đã truyền cảm hứng cho rất nhiều người, trong đó có Phil Knight, người sáng lập Nike³. Chứng kiến thành công của Bannister tại “Miracle Mile” năm 1954 đã khơi dậy niềm đam mê với điền kinh trong Knight, góp phần tạo nên đế chế Nike hùng mạnh như ngày nay³.

Roger Bannister đã để lại một di sản to lớn, không chỉ cho thể thao mà còn cho cả nhân loại. Ông là minh chứng cho sức mạnh của tinh thần con người, cho khả năng vượt qua những rào cản tưởng chừng không thể vượt qua. Câu chuyện của ông sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ sau này.

Nguồn trích dẫn

1. en.wikipedia.org, accessed March 10, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Roger_Bannister#:~:text=Sir%20Roger%20Gilbert%20Bannister%20(23,sub%2D4%2Dminute%20mile.&text=At%20the%201952%20Olympics%20in,and%20finished%20in%20fourth%20place.
2. Roger Bannister – Wikipedia, accessed March 10, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Roger_Bannister
3. News – Seventy Years On From Bannister’s First Sub-Four, Here Are Three Things You May Not Know – RunnerSpace.com, accessed March 10, 2025, https://www.runnerspace.com/gprofile.php?mgroup_id=44531&do=news&news_id=668768
4. Four-minute mile – Wikipedia, accessed March 10, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Four-minute_mile
5. Sir Roger Bannister – Academy of Achievement, accessed March 10, 2025, https://achievement.org/achiever/sir-roger-bannister-2/
6. www.colorado.edu, accessed March 10, 2025, https://www.colorado.edu/today/2025/02/25/breaking-4-how-1st-female-runner-could-soon-break-4-minute-mile-barrier#:~:text=On%20May%206%2C%201954%2C%20a,in%20less%20than%20four%20minutes.&text=The%20milestone%20cracked%20open%20a%20world%20of%20possibility%20for%20male%20athletes.
7. Roger Bannister: First sub-four-minute mile | Guinness World Records, accessed March 10, 2025, https://www.guinnessworldrecords.com/records/hall-of-fame/first-sub-four-minute-mile
8. The Odd Story About the 4 Minute Mile – YouTube, accessed March 10, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=r-iHQ8Udxmk
9. Roger Bannister runs first four‑minute mile | May 6, 1954 – The HISTORY Channel, accessed March 10, 2025, https://www.history.com/this-day-in-history/first-four-minute-mile
10. The Roger Bannister Effect: The Myth of the Psychological Breakthrough, accessed March 10, 2025, https://www.scienceofrunning.com/2017/05/the-roger-bannister-effect-the-myth-of-the-psychological-breakthrough.html
11. Roger Bannister | Biography, Running, & Facts – Britannica, accessed March 10, 2025, https://www.britannica.com/biography/Roger-Bannister
12. Roger Bannister – Martin Fletcher, accessed March 10, 2025, http://www.martinanthonyfletcher.com/roger-bannister
13. The Four-Minute Mile: Why Some People Achieve the Impossible and Others Don’t., accessed March 10, 2025, https://www.mayooshin.com/four-minute-mile
14. en.wikipedia.org, accessed March 10, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Four-minute_mile#:~:text=The%20first%20four%2Dminute%20mile,been%20broken%20by%201%2C755%20athletes.
15. Mile run world record progression – Wikipedia, accessed March 10, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Mile_run_world_record_progression
16. Mile run – Wikipedia, accessed March 10, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Mile_run
17. One Mile – men – senior – all – World Athletics, accessed March 10, 2025, https://worldathletics.org/records/all-time-toplists/middlelong/one-mile/outdoor/men/senior
18. Running World Records, accessed March 10, 2025, https://runhive.com/running/world-records